У пошуках рэцэптаў вясковых прысмакаў журналіст выправілася ў падарожжа. Аграгарадок Радастава ў Драгічынскім раёне сустракаў не толькі хлебам-соллю.
Населены пункт з гісторыяй – такую лаканічную характарыстыку заслужвае Радастава ў Драгічынскім раёне. Трыццаць пяць кіламетраў аддзяляюць сельскі населены пункт ад Драгічына.
З першых хвілін размовы з мясцовымі жыхарамі разумееш, што апынуўся ў незвычайным месцы. Усё тут: менталітэт людзей, гаворка, звычаі каларытна адрозніваюцца ад іншых куточкаў Драгічыншчыны. Знаёмства з Радаставам пачалося з майго запытання ў сустрэчных, дзе адшукаць майстроў народнай кухні. І мне адказалі: «А во стой чулувік». У перакладзе з мясцовага дыялекту гэта азначала: «Вось гэты чалавек».
Нягледзячы на тое, што першае згадванне пра населены пункт адносіцца да XV стагоддзя, найстаражытнейшым матэрыяльным помнікам аграгарадка, які захаваўся да сённяшняй пары, з’яўляецца Пакроўская царква – гісторыка-культурная каштоўнасць была пабудавана ў 1862 годзе.
– Іншая справа – «смачныя рарытэты»: бяздушныке, налэванка, кірух, бабка з просам, затулка, пудпалке. Названыя стравы маюць «старухвіцькую» гісторыю – іх гатавалі раней, каб накарміць сям’ю, пачаставаць гасцей, – удакладняе загадчык Радастаўскага сельскага Дома культуры Вольга Кінчак.
Усім вядома, што бабка – гастранамічны брэнд беларусаў. У Радаставе надзертую бульбу злучалі з крупамі, дакладней, з просам. Суадносіны гэтых інгрыдыентаў у страве адвольныя. Акрамя бульбы і проса, спатрэбяцца цыбуля, соль, скваркі і вада. Цыбулю таксама трэба надзерці на дробнай тарцы. Пасля дадаць соль і проса (загадзя намачыць). Усе прадукты размяшаць, пакласці ў чыгунчык, зверху наліць трошкі вады. Тушыць у печцы. А пасля – смачна есці бабку з просам.
Яшчэ адна страва з таркаванай бульбы – бяздушныке. Так кажуць на піражкі з фасоляй (па-радастаўску фасоля – біб). Бульба, цыбуля, фасоля, соль, скваркі і алей – неабходныя прадукты. Бульбу і цыбулю дзяруць на дробнай тарцы. Фасолю спачатку адварваюць, пасля з яе робяць пюрэ. Затым з фасолі фарміруюць піражок, які абвальваюць у надзертай бульбе. Канчатковы крок – яго смажанне ў алеі. У ежу бяздушныке ўжываюцца ў халодным выглядзе. Абедзьве стравы можна гатаваць у посны перыяд. Праўда, неабходна выключыць скваркі.
Толькі гарачай у Радаставе ўжывалася налэванка. У папярэдне ачышчаную тоўстую свіную кішку заліваўся мікс, які складаўся з надзертай бульбы, сырой крупы, да іх дадавалася цыбуля, соль і тры разнавіднасці прыпраў: укроп, гарчыца, каляндра. Кішку слаба начынялі і выпякалі пасля ў печы. Для аматараў сытнага абеду налэванку палівалі скваркамі.
Любімай стравай культарганізатара Галіны Капузы з’яўляецца кірух. Так у мясцовасці называюць таксама свіны страўнік. Гаспадыня напаўняе яго сырымі кавалкамі мяса, рабрынкамі, якія не шкадуючы соліць. Яшчэ дадае гарчыцу, каб начынанне не пакрывалася плесенню. Маці Галіны Пятроўны перад тым, як адправіць кірух на гарышча на некалькі месяцаў (часам мяса ў падвешаным выглядзе вялілася да паўгода), падсушвала «ўпакоўку» ля вугельчыкаў. Гатовы да спажывання кірух на абед бралі касцы. «Грэцю, знімай кіруха на кусувецю», – казалі працалюбівыя радастаўцы. І калі кірух ратаваў іх ад голаду, то «вуда» (вада) – ад смагі пасля ўжывання смачнай, але салёнай стравы. Рэшта кіруха выкарыстоўвалася пры гатаванні супу са шчаўя, іншых першых страў.
Затувка рабілася з унутранага сала, якое перакручвалася на мясарубку. Туды клалася соль. Фарміраваліся невялічкія клубочкі, якія абгортваліся ў «хустку». Так зваўся тонкі саляны покрыў каля кіруха. Затувка намазвалася на свежаспечаны хлеб. А яшчэ яе дадавалі ў супы.
– Мае бабулі гатавалі булін – першую густую страву з мяса, бульбы, фасолі і зажаранай морквы з цыбуляй. Калі булін разлівалі ў талеркі, дадавалася малако. Такі вось малочна-мясны суп. Шэдэўрам лічылася і запечаная капуста. Гародніну разразалі, выдалялі храпку, клалі ў чыгунчык. Пасля гэты посуд, накрыты накрыўкай, пераварочвалі. Такім чынам без кропелькі вады запякалася капуста. Перад падачай на стол яе разразалі на кавалкі і палівалі ці то алеем і цыбуляй з соллю, ці то пасыпалі цукрам. «Дзікае мяса» – часам так называлі гэтую халодную страву, – расказала ўдзельніца народнага фальклорнага калектыву «Верасіна» Таццяна Сухарэвіч.
Перад полымем выпякалі пудпалке. Для іх выкарыстоўвалі цеста, якое засталося ад выпечкі хлеба. Пудпалке на патэльні на другі бок не пераварочваліся.
Пераважна старыя людзі цяпер гатуюць гэтыя і іншыя вясковыя прысмакі. А яшчэ соляць сала ў лагвыцю (драўляную скрыню), сеюць прыправу чарнушку, выпякаюць вясельныя караваі з пацеркамі і жадаюць аднаго – каб у Радаставе, як і ва ўсім міры, было спакойна ды мірна.
Наталля МЕЧНАЯ
Фота аўтара
Оставить комментарий